Stewia jest substancją słodzącą wytwarzaną z rośliny Stevia rebaudiana naturalnie rosnącej w Ameryce Łacińskiej. Jest bardzo łatwa w uprawia dlatego bez problemu można hodować ją w domu lub ogrodzie.
Stewia swoje właściwości słodzące zawdzięcza zawartym w niej glikozydom stewiolowym. Najwięcej glikozydów stewiolowych zawierają liście, następnie (malejąco) kwiaty, łodygi, nasiona i korzenie. W celach przemysłowych pozyskuje się je poprzez ekstrakcję surowca roślinnego. Proces ten polega na wymywaniu z liści substancji, które poddają się rozpuszczeniu w gorącej wodzie lub organicznym rozpuszczalniku – alkoholu. Otrzymany gotowy ekstrakt poddawany jest kolejnym etapom oczyszczania w celu uzyskania koncentratu o jak najwyższej czystości. Natomiast jeśli hodujemy stewię na własny użytek można wykorzystać świeże liście jako słodzik lemoniady czy herbaty, poprzez delikatne roztarcie liści i zalanie ich wodą. Ponadto roślinę można wysuszyć, a następnie rozdrobnić na proszek – w ten sposób uzyskamy domowy naturalny słodzik. Po wysuszeniu liście niewiarygodnie długo zachowują słodkie właściwości – jedni z badaczy znaleźli 62 letni liść stewii i był on nadal słodki.
Co ciekawe, stewia jest słodsza od białego cukru o 250 – 300 razy, a jej wartość energetyczna wynosi 2,7 kcal/g (w formie przemysłowego słodzika). Polecana jest szczególnie dla osób z nadwagą i otyłością, ponieważ ze względu na bardzo wysoki poziom słodkości używana jest w znikomej ilości co skutkuje tym, że jest produktem praktycznie bezkalorycznym. Ponadto u chorych z nadciśnieniem tętniczym spożywanie ekstraktu z liści tej rośliny łagodnie obniża ciśnienie krwi, jest także polecana dla osób z cukrzycą, ponieważ wpływa na regulację poziomu glukozy we krwi. Należy jednak podkreślić, że w skład stewii wchodzą również niewielkie ilości składników antyodżywczych takich jak garbniki oraz kwas szczawiowy. Spożywane w nadmiernych ilościach mogą prowadzić do obniżenia wchłaniania niektórych składników pokarmowych, w tym wapnia. Dlatego ustalono dopuszczalne dzienne spożycie stewii na 4 mg na kilogram masy ciała (dotyczy przemysłowego słodzika).
Stewia wykazuje również działanie przeciwbakteryjne w jamie ustnej oraz hamuje powstawanie płytki nazębnej, wykazuje także właściwości hamujące rozwój infekcji wirusowych odpowiedzialnych za zapalenia żołądkowo-jelitowe.
Podsumowując, stewia jako dodatek do żywności jest bardzo dobrym zamiennikiem sacharozy oraz innych substancji słodzących ze względu na naturalne pochodzenie oraz korzyści jakie płynął z zażywania jej. Bez obaw w sklepie można wybierać produkty spożywcze, które zawierają ten składnik. Warto również rozważyć stosowanie stewii jako substytutu cukru w swojej kuchni.
Źródła:
- EFSA Scientific Opinion: Safety of Steviol Glycosides as a Food Additive, European Food Safety Authority (EFSA) – Committed to Ensuring That Europe’s Food Is Safe.
- Kolanowski W., Glikozydy stewiolowe – właściwości i zastosowanie w żywności., Bromat. Chem. Tokykol, 2, 2013
- Ramesh K., Singh V., Megeji N.W. (2006) Cultivation of Stevia [Stevia rebaudiana (Bert.) Bertoni]: A Comprehensive Review [w:] Advances in Agronomy, numer 89, str. 137-177, Academic Press, USA
- Sahelian R., Gates D. (1999) The Stevia Cookbook, Avery, New York.
- Joanna Grupińska, Teresa Grzelak, Marcelina Walczak, Marta Kramkowska, Krystyna Czyżewska „Korzyści i zagrożenia związane z konsumpcją naturalnych zamienników sacharozy”; Poznań 2015
- Gramza-Michałowska A., Człapka-Matyasik M., Kulczyński B., Charakterystyka żywieniowa stewii – aktualny stan wiedzy, Bromat. Chem. Toksykol, 1, 2015
- Bugaj B., Kopeć A., Leszczyńska T., Pacholarz J., Pysz M., Pysz-Izdebska K., Charakterystyka i prozdrowotne właściwości Stevia rebaudiana Bertoni, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2013